Senin, 08 Februari 2010

B. JAwa

Pidato Pamit Haji

Assalamualaikum Wr. Wb.
Para sepuh ingkang kinurmatan,
Para hadiran lan hadirat inkang dimulyakan Allah SWT,
Bapak Amir ingkang kinurmatan.
Alhamdulillah, kita aturaken syukur, amargi kita diparingi kenikmatan yaiku kita bisa kempal manunggal ing mriki.
Kula mewakili masyarakat Condong Catur ngucapaken,
• Kaping satunggal, kita ngucapaken Puji Syukur amargi Pak Amir saged nglakokaken rukun Islam kaping gasal yaiku medal Haji.
• Kaping pindo, kita sedaya nderek mangayubagya, semoga Pak Amir sekaliyan dados Haji Makbrur, seger waras lan tindakipun tansah keparingan.
• Kaping tiga, kula lan warga Condong Catur ngucapaken pangapunten mbok bilih kita gadhah kalepatan.
Cekap sementen lan kula njaluk pangapunten mbok bilih kula gadhah kalepatan .
Wassalamualaikum Wr. Wb.

Minggu, 29 November 2009

tuGas b. Jawa LagI...

12 Pérangan Kang Kaping Pindho
Bab 4
Wong Portegis lan Sepanyol
(tahun 1513)

Wiwit jaman Rum mula wong Asia iku wis wiwit lawanan dedagangan lan wong Europa. Dagangan saka Asia Wétan, kayata: Tanah Indhu, Cina, apadéné kapulowan Moloko digawa ing kafilah, metu ing Afganistan, Persi, Syrie (Sam), banjur menyang Egypte (Mesir), jujugé ing Alexandrie.
Dagangan mau saka kono banjur dikirimaké menyang kutha kutha pelabuhan ing sapinggire Sagara Tengah, kayata: Rum, Vénétie lan Genua; banjur disebaraké ing nagara liya ing Europa.
Lakuné kafilah saka Hindustan ngrekasa banget, jalaran ana ing dalan kesuwèn, mangka kerep diadhang ing bégal.
Marga saka iku pametuné tanah Asia ana ing Europa dadi larang banget, samono uga bumbon saka kapulowan Moloko.
Bareng wong Turki mèlu mèlu gawé kasusahaning kafilah mau, bangsa bangsa Europa liyané banjur arep mbudi akal bisané oleh dagangan saka tanah Asia dhéwé ora nganggo metu dharatan, dadi arep ngambah sagara baé.
Nalika abad kang kaping 15 ing tanah Europa wus ana bangsa kang kendel banget lelayaran, yaiku bangsa Portegis.
Bangsa iku enggoné lelayaran saya suwé saya mangidul, nganti nemu pulo lan tanah pirang pirang enggon, wasana pasisiré tanah Afrika kang sisih lor kulon wus kawruhan kabèh.
Ing tahun 1486 ana nakoda bangsa Portegis aran Bartholomeus Dias, bisa tekan ing pongole buwana Afrika kang sisih kidul dhéwé.
Ing Tahun 1498 kelakon ana nakoda Portegis aran Vasco de Gama tekan ing Kalikut kutha ing tanah Indhu.
Wong Portegis nuli miwiti lelawanan dedagangan lan wong Indhu, lan nenelukaké kutha pelabuhan kang ramé ramé ing tanah Indhu kono.
d'Albuquerque kang wus katetepaké jumeneng Prabu anom ing Asia nuli ngumpulaké prau perang kanggo merangi kutha kutha pelabuhan; Goa, Ormus lan Malaka genti genti dikalahaké.
Iya jamané d'Alburquerque (tahun 1509 - 1515), iku mumbul mumbule wong Portegis nguwasani tanah tanah pasisir ing Samodra Indhiya tekan Macao.

Bareng wong Portegis wis bisa manggon lan duwè panguwasa ana ing Malaka, ing tahun 1513 nuli nakoda aran d'abreu, layar menyang Moloko.
Lakuné nganggo mampir mampir, kayata: menyang Gresik.
Ing wektu samono Gresik wis dadi kutha padagangan gedhé, wong wongé wis Islam.
Wong Portegis mau ana ing Tanah Jawa Tengah lan Wétan sasat tansah dimungsuh baé, mung ana ing Panarukan bisa mimitran lan wong bumi, jalaran wong ing kono isih mardika, durung Islam lan durung kaerèh marang Demak.
Rèhné wong Portegis ana ing Tanah Jawa Tengah lan Wétan tansah ngrekasa banget, mulané banjur ana kang nyoba arep lelawanan dedagangan lan Banten.
Ing sakawit ana ing Banten ditampani becik, nanging nuli wong Portegis lan wong Banten kerep cecongkrahan, jalaran padha déné ora percayané.
Wasana enggoné dedagangan wong Portegis kang dipeng ana ing Moloko lan pulo Timur.
Nalika wong Portegis teka ana ing tanah Indhiya kang anggedhéni laku dagang ing kepulowan Moloko bangsa Jawa, nanging bareng Malaka bedhah, wong Jawa kadhesuk soko kono lan saka kapulowan Moloko, banjur karingkes pasabané, kang anggedhéni genti wong Portegis, malah ing tahun 1522 ing Ternate wis didegi bètèng, sarta wong Portegis wis prajangjian lelawanan dedagangan ijèn ijènan (monopolie) lan Sultan ing kono.
Ing tembéné kang dadi dhok dhokané wong Portegis ing Ambon lan Bandha.
Ana ing pulo pulo Moloko lan ing pulo pulo Sundha Cilik sisih wétan wong Portegis padha mencaraké agama Kristen.
Bareng wong Portegis nemu dalané menyang tanah Indhiya, wong Sepanyol iya banjur arep nyoba uga menyang tanah Indhiya dhéwé.
Wong Genua aran Christophorus Columbus layar saka Sepanyol mangulon atas asmané Sang nata ing Sepanyol.
Saka panémuné Chr. Columbus wus tetéla yèn jagad iku bunder kepleng, dadi yèn saka Sepanyol terus layar mangulon mesthi banjur tekan ing jagad sisih wétan yaiku enggoné tanah Indhiya.
Yèn saka Indhiya diterusaké mangulon baé, mesthi banjur bali tekan ing Sepanyol manèh.
Ing tahun 1492 kelakon Chr. Columbus nemu kepulowan kang diarani kapulowan Indhiya, jalaran pametuné akèh emperé lan tanah Indhiya, nanging ora antara suwé tetéla yèn kepulowan mau dudu Indhiya, mulané mung banjur diarani kepulowan Indhiya Kulon.
Mungguh satemené kepulowan Indhiya Kulon iku wewengkoné buwana Amerika.
Saking kepenginé marang kauntungan lan misuwuring jeneng, banjur akèh baé wong Sepanyol kang napak dalané Chr. Columbus padha layar mangulon ketug ing Amerika.
Sawisé buwana Amerika kawruhan, nuli ana wong Portegis kang aran Magelhaen kang nedya menyang Indhiya metu Amerika atas asmané ratu Sepanyol.
Mangkaté Magelhaen sakancané wong Sepanyol ing tahun 1519 lakuné nurut pasisiré Amerika sisih kidul, njedul supitan ing saantarané pongol Amerika kang kidul dhéwé lan pulo Vuurland, saka kono terus ngalor ngulon nrajang Samodra gedhé, anjog ing kapulowan Filipina.
Wong Sepanyol nuli layar menyang Moloko, anjog ing Tidore.
Sultan Tidore bungah banget, awit bakal olèh lengganan bangsa Europa, mangka nalika d'Abreu teka ing Ambon diajak lengganan ora gelem, gelemé mung karo Sultan Ternate.
Sarèhné wong Sepanyol, kancané Magelhaen, kalah santosa karo wong Portegis, mulané bareng dimungsuh, banjur kapeksa mlayu menyang Jilolo, saka kono terus layar mangulon, nutugaké enggoné ngubengi bumi, tekané ing Sepanyol manèh tahun 1522.
Iya wong Sepanyol kang dipanggedhéni Magelhaen iku kang ngubengi bumi sapisan.
Wong Portegis bareng sumurup ana wong Sepanyol teka, banget panasé, ngudi, lungané wong Sepanyol saka tanah Indhiya, dadi bangsa loro mau padha memungsuhan.
Nanging ing tahun 1529 padha bedhami, jalaran watesing jajahan dipastèkaké déning Kangjeng Paus.
Wiwit tahun 1542 bangsa Sepanyol neluk nelukaké pulo pulo Filipina.
Jeneng Filipina iku kapirit asmané ratu ing Sepanyol (Filips II).
Lan ana ing pulo pulo mau banjur padha mencaraké agama Kristen.

Sabtu, 26 September 2009

tOegAs baSa jAwa nGoKOOOO

Sinau Basa Jawa Nganti Rasa Seneng

Akih sing kanda nek basa jawa iku angel. Malah ana sing duwe panemu Manawa sinau jawa iku angel dibandingno sinau basa luar. Tamangka sing duwe panama dek mau yaiku wong asli jawa. Seko endi kok koyok ngono? Kenapa bener basa jawa iku ancen angel? Kandane wong tuwa, sakbenere basa jawa iku ora angel. Menawa digawe angel ya langsung dadi angel tenan. Basa jawa dianggep angel amarga ing basa awa ana sing diarani unggah-ungguh utawa tata basa.

Unggah-ungguhe basa dek mau dibagi dadi 4. Ngoko logu, ngoko alus, karma lugu, karma alus. Saka unggah-ungguhe basa jumlah 4 dek mau dianggep gampang dewe yaiku ngoko lugu. Basa ngoko lugu akeh digunakno nek kekancan jawa, dinggo ambe omongan wong tuwa karo wong enom utawa anak, ya kanggo omongan anak ambe anak, utawa wong tuwa karo wong tuwa sing wis akrab kanca.

Dene unggah – ungguhe basa dianggep angel yaiku basa krama alus, amarga kudu akeh ngapalno kata – kata, dadi siji kata sing kanggo ngajeni karo wong tuwa. Bab uggah- ungguh utawa tata basa dek mau ngarang para siswa iso disinauni nek sakjrone pelajaran basa jawa nek pelajaran.

Kawit ana Keputusan Gubernur Jawa Tengah Nomer 895.5/01/2005 menehi kurikulum basa jawa, basa jawa terus dadi pelajaran wajib ing ing diwenehi ing pelajaran – pelajaran kawit pelajaran SD ( Sekolah Dasar ), nganti SMA ( Sekolah Menengah Atas ). Sakdurunge ana Keputusan Gubernur kasebut, pelajaran basa jawa mok kanggo genep – genep, nanging dipelajarno ing wayah SD nganti SMP. Saiki basa jawa mulai entok kelonggaran ben berkembang, muga – muga mesti wae iso ngawali basa jawa dadi luwih berkembang, aja ajeg gatekake.

Akih para ahli basa sing pada ngomong nek sejatine sing ngawali basa jawa dadi diperhatike yaiku ora kudu saka wong jawa dewe. Sakilasan gedhe wong jawa ora kulino mampu basa jawa urip paditene.

Pawadene nek basa jawa ora praktis, kurang komunikatif lan liyan - liyane. Kenyataane waktu iku akih keluwarga – keluwarga jawa nggone pada ngulang putrane ora nganggo basa jawa. Utamane ibu – ibu, asli wong jawa, nangning kayak – kayak wis pada lali kara basa jawa. Kebukti nek duwe putra, mulai lahir putrane wis dikulinakno ambe basa Indonesia. Sonder iso dikulinakno ngomong basa jawa.

Dadi putra pada ora ngerti basa jawa. Apa meneh tingkah lakune. Saperangan ibu – ibu dek mau pada ngomong nek ing jaman serba teknologi maju yaiku basa jawa ora perlu lan malah saiki umume pada nganggo basa Indonesia. Kudune milih nganggo ae ing omonge luwih gampang. Pamanggih dek mau ana benere nanging akeh salahe. Wis dingertini ing akih yaiku basa jawa menika ora mok iso kanggo pasrawungan bae. Luwih saka iku basa jawa ya iso ngulang bab tata karma, sopan santun, lan budi pekerti para putra.

Nganti ngulinakno nganggo basa jawa., kaajab para putra dek mau iso luwih nggadahi tata karma ing bener lantaran unggah – ungguhing basa. Basa jawa iku tetep nggadahi kebeneran menawa kandhingno karo basa liyane. Matur nuwun. Menawa kalimat, aku tau maca salah siji rubrik pendhidhikan ing kalawarti Jayabaya, sing nyebutno yen kata – kata ing basa jawa yaiku apik – apik. Lagi tanggapane ngunikno kemau beda karo kata – kata ing basa liyane. Upamane kata “ matur nuwun ” anggepane ngucapno tentu nganti sareh. Beda karo anggepane ngucapno kata thank you, terimakasih, kamsia, sing iso diucapno ngani seru utawa sora. Basa jawa iso disinauni mawi cara sing warna – warni, kayak sing taksih tansah aku lakokno. Cara – cara dek mau upamane, iso sinau lumantar buku – buku basa jawa ing sekolahan, mligi para siswa, menawa mrangguli bab – bab sing ora cetha terus takok karo bapak utawa ibu guru basa jawa.

Kanggo sing ora reti, kalawarti ambe ariwarti basa jawa yaiku isine werni – werni, mulai dongeng kanggo para putra, kabudayan, kasustraan, tekan para masastra ana. Nganti asring maca bacaan basa jawa mau ora kerasa seserepan kita bab basa jawa iso mundhak. Sakwise seneng maca, menawa manggihaken bab – bab sing kurang cetha, iso takok karo wong tuwa sing kawawas pancen ana ing bab basan karo kabudayaan jawa, lumrahe para wong tuwa mau nyata mumpuni tenan. Sakwise, perkara hasil karo ora anggepe sinau basa jawa mau gumantung teka pribadine dewe – dewe. Sing reti, sakdurunge mulai sinau basa jawa luwih rumiyin kudu duwe niyat sing kuat sampe dilaksanakno ambe seneng karo basa jawa. Nindakno padaleman kenapa bae menawa didasari lumrahe tamtu ameh ameh nuwuhno hasil sing apik karo ngremenakno. Luwih apik, menawa wong sing wis kinodrat dadi wong jawa sumangga pada nggadahi rasa seneng karo basa jawa. Sapa maneh sing kudu nyenengi menawa ora wong jawa dewe. Ya aku karo kuwe kabeh.

Sabtu, 25 Juli 2009

NiEE tGs B. JwA_qHw...

BASA JAWA

1. Ana catur mungkur = ora seneng nyampuri urusaning liyan

Ing Dusun Kembang, wonten keluwarga sing disenengi tiyang katah, asmanipun Keluwaganipun Pak Andi, amargi Keluwarganipun Pak Andi mboten seneng nyampuriurusaning liyan.

2. Balung tinumpuk = anak loro dimantu tunggal dina

Pak Anto gadhah kaleh putra. Dina Senin, putranipun Pak Anto rencanane badhe mantu.

3. Bung pring petung = bocah kang longgor (gelis gedhe)

Pak Adi gadhah putri asmanipun Lina. Umuripun 9 tahun, tapi gedhene kayak bocah kang umure 12 tahun.

4. Cobolo mangan teki = wong bodho banget tur tumindak asor

Ing sekolahipun Ani, wonten bocah sing bodho banget. Bocah niku senenganipun njaluki duwit kancane lan mboten seneng sinau.

5. Cedhak celeng boloten = cedhak karo wong ala bakal katut ala

Ana bocah asmanipun Lolo, Lolo niku pinter, lan becik kalokonipun, tapi bareng Ani cedhak kaliyan Lulu Ani dadi keset lan ala kalakone, amargi Lulu niku ala kalakone.

6. Dhandhang diunekake kuntul = wong ala dikira becik

Ana bocah jenenge Lulo, ning sekolah dee ngadu domba kancane yaiku Ana lan Ani. Ana lan Ani mboten ngertos ning lulo niku ngadu domba. Ning Lulo lagi ambe Ana, Lulo mbelani Ani, lan ing Lulo cedhak ambe Ani dee mbelani Ani.

7. Emban cindhe, emban siladan = tumindak ora adil

Ibuke Bawang Putih lan Bawang Abang niku luwih saying Bawang Abang. Bawang Putih diperlakokaken kayak babune. Lan Bawang Abang diperlakokno kepenak.

8. Emprit abuntut bedhug = wong kang nggedhekake perkara sing maune sepele

Lani mboten sengaja ngidaki sikile Sani. Lani pun mina maaf tapi Sani malah mbentak-mbentak Lani sampe kanca-kancane ngrubungi.

9. Gondhelan poncoting tapih = nggantungake uripe marang bojo

Pak Niku mboten gelem kerja. Bojone kerja keras esuk nganti bengi kagem keluwargane. Tapi Pak Niku malah leyeh-leyeh ing dalem.

10. Njajah desa milangkori = wis tekan ngendi-endi

Pak Absor niku sugih, Pak Absor sampun keliling Negara kaliyan kaluwargane.

11. Jalukan ora wewehan = seneng njaluk ora gelem menehi

Ghina niku senenge njaluk jajan kancane bendina, nanging nek Ghina ndelok kancane ngeleh jajane malah dipangan dewe.

12. Kebo kabotan sungu = wong ngrekasa uripe marga kabotan butuh, kakehan anak

Pak Doni niku gadhah putra kathah. Pak Doni lan Bu Doni kudu kerja keras rina sampe bengi, amargi Pak lan Bu Doni kudu kerja kagem kebutuhan urip lan putranipun.

13. Kebo nusu gudel = wong tuwa njaluk wuruk marang wong enom

Pak Gigi niku mboten saget maca, Pak Gigi pengen saget maca, mulakno pak Gigi njaluk warah putrane.

14. Kakehan gludhug kurang udan = akeh sing diomongake ananging ora nyata

Bu Tuse niku panggeane gosipno tanggane, padahal sing diomonongno ora nyata.

15. Kaya banyu karo lenga = paseduluran kang ora bisa rukun

Dono lan Doni niku bocah kembar. Anangin bocah loro niku nek awor mesthi tukaran.

16. Kadang konang = wong kang diaku sedulur yen wonge sugih (duwe pangkat)

Bu Situ niku gadhah dulur 2. Asmanipun Yani lan Yeni. Bu Yani sugih tapi Bu Yeni mboten. Ing Bu Situ dipersani duluripun wonten pinten Bu Situ njawab ning wonten 1, yaiku Bu Yani.

17. Kandhang langit, bantal ombak, kemul mega = ora duwe papan (omah)

Bocah sing ngemis niku nik turu ing kolong jembatan. Amargi deweke mboten gadhah omah.

18. Kebanjiran segara madu = nemu kebegjan (rejeki) sing gedhe

Dina iku, asni tuku jajan. Bungkus jajane dibuka. Banjur dibuka ana tulisan ‘SELAMAT ANDA MENDAPATKAN UANG 1 JUTA’. Langsung asni girang-girang.

19. Kethek saranggon = grombolane wong ala

Kiki dodol ing pasar, Kiki gaene dijaluki duwit karo grombolan cah nakal-nakal iku. Ing ora dikei duwit grombolan cah nakal – nakal iku dodolane diorak-arik.

20. Kenes ora ethes = wong sing sugih nanging ora disenengi

Ning Desa Cuka wonten kaluwarga sing paling sugih. Yaiku keluarganipun Pak Ra, nangi Pak Ra pelit lan sombong. Amargi sikape ala Pak Ra ora disenengi tanggane.